Voor Jan Winderickx
DE TIJD VAN PINKSTEREN is ook de tijd van het jaar waarop je de leeuwerik kan horen zingen. Deze onvermoeibare vogel stijgt al fluitend en zingend richting het zwerk.
Steeds hoger tiereliert hij. Je ontwaart hem nog amper tegen de helblauwe lucht, maar je hoort hem wel. ‘Hem’ inderdaad, want het zijn enkel de mannetjes die deze krachttoer uithalen.
Nog meer dan de ijsvogel brengt de leeuwerik mij in een hunkerende stemming.
Hunkerend naar vroeger, toen Nonkel Jan, de jongste broer van mijn moeder, ons wegrukte uit de luie televisiezetel van ‘Binnen en Buiten’ of ‘Boer en Tuinder’ en ons meetroonde voor lange wandelingen naar Buggenhoutbos, naar Mazenzele, naar ‘t Kravaal,… om dan, liggend op onze rug in ’t gras, hem te horen zeggen: “Er is niets mooiers dan de zang van de leeuwerik.”
Hunkerend ook naar de rust en sereniteit die ik zo gaarne in mijn soms wel chaotisch, adhd-leven wil hebben. Morgen zet ik een eerst stap, denk ik dan.
De leeuwerik moet niet veel doen om mij deze hunkering te brengen: gewoon zijn levenslustig lied inzetten en mij mee naar boven nemen.
Uiteraard is deze vrolijke vogel de lieveling van vele kunstenaars.
Guido Gezelle schreef in 1898, een jaar voor zijn dood:
Gevolgd door de leeuwerke
boven mijn hoofd
zoo wandele ik geerne in den
morgen
Hij speelt mij zijn leise die
niemand en dooft
die vrij is van zuchten en
zorgen
Hij speelt mij zijn leise en
ik horke der naar
ik ga en hij volgt mij 'k en
weet niet al waar.
Ook andere kunstenaars lieten zich door de leeuwerik inspireren. Bijvoorbeeld de Britse componist Ralph Vaughan Williams. Hij schreef in 1920 The lark ascending, een compositie voor soloviool en orkest. Het is een soort van muzikale transcriptie van het gedicht The Lark Ascending van George Meredith. De compositie werd onlangs door de Britten uitgeroepen tot hun lievelingsstuk. Ik ken het van de versie van Hilary Hahn, die de compositie al sinds het begin van haar carrière op haar repertoire heeft staan.
Hilary Hahn speelt The Lark Ascending van Ralph Vaughan Williams op het George Enescu Festival, 2013, onder leiding van Louis Langrée.
Bij het begin en het einde van de compositie speelt Hilary Hahn een soort van cadenza. Ralph Vaughan Williams noteerde alleen de melodie, zonder maatindelingen, zodat de violiste, net als de leeuwerik, vrij is om te vliegen waarheen ze wil.
Luister! De 15 minuten zijn zo voorbij.
Nog even dit
Bij het schrijven van deze bijdrage ontdekte ik dat dit stuk oorspronkelijk al in 1914 geschreven werd voor piano en soloviool. Pas in 1920 maakte Ralph Vaughan Williams de orkestversie. Na een beetje zoeken vond ik een schitterende uitvoering uit 2012 door de toen vijftienjarige Julia Hwang en pianist Charles Matthews. Ze brengen in een huldeprogramma van BBC4 een mooie versie met piano en viool in de Shirehampton Public Hall bij Bristol waar het stuk ook voor de allereerste keer werd uitgevoerd. (nvpv: in het begin hoor je de stem van Dame Diana Rigg, met wat toelichting.)
