DE REEKS The Seven Last Words was een onderdeel en een sluitstuk van een project zonder weerga, ‘Sacred Studies’: een uitgebreide fotografische reeks (zowat 250 negatieven) van scènes uit het leven van Jezus, van Maria’s boodschap tot de verrijzenis.
Net voor de evocatie van de kruisiging op de heuvel, maakte F. Holland Day zeven portretten die de laatste woorden van Jezus fotografisch verbeelden. Ze zijn de meest beklijvende uit de hele reeks. Ze doen denken aan Oscar Wildes woorden: “Indeed, that is the charm about Christ, when all is said, he is just like a piece of art … the beautiful white Christ.”
De reeks foto's kreeg de titel The Seven Last Words. De zeven foto's worden in eenheid gebracht door een houten frame dat de kunstenaar zelf heeft ontworpen. De eerste reeks was gevat in een wit frame. Na kritiek (zoiets als ‘te frivool’) maakte hij een tweede reeks gevat in een zwart frame.
Elke foto verbeeldt een van de laatste zinnen die door Christus zijn uitgesproken:
- Vader, vergeef het hun, want zij weten niet wat zij doen!
- Nog vandaag zul jij met mij in het paradijs zijn.
- Vrouw, zie daar uw zoon; zoon, uw moeder.
- Mijn God, mijn God, waarom hebt u mij verlaten?
- Ik heb dorst.
- In uw handen beveel ik mijn geest.
- Het is volbracht.
Method acting avant la lettre
F. Holland Day speelde zelf Jezus. Elk detail was belangrijk. Hij importeerde kledij, sandalen, een houten kruis en een doornen kroon uit het Midden-Oosten, vastte gedurende een jaar, liet zijn baard groeien, enz. Method acting avant la lettre.
Wanneer hij de platinaprints, gedrukt op terracottakleurig papier, aan enkele bevoorrechte vrienden toonde, reageerden ze allen unaniem enthousiast. Zijn vriend Steichen, de grote pictoralist-fotograaf, schreef: "Er zijn maar weinig schilderijen die zo een spirituele en sacrale uitstraling hebben."
Ook vandaag blijven deze foto's indruk maken. “The Seven Last Words is een van de belangrijkste afbeeldingen in de geschiedenis van de fotografie, een iconisch werk dat een aanzienlijke invloed heeft gehad op latere kunstenaars.” aldus Anne E. Havinga, senior curator van het Photographs Museum of Fine Arts te Boston.
Kunstenares en fotografe Sandra Kondos vergelijkt de uitdrukking op Day’s gelaat terecht met die van Theresa in het werk van Bernini, ‘De extase van de heilige Theresa’: ”It is a dichotomous awe-inspiring agony and painful ecstasy. Scholars now see the work as a coupling of religious subject matter with an eroticism of the male body. This sexualization of the body of Christ is also imbued with homoerotic themes.”
De homo-erotische ondertoon was trouwens een van de redenen waarom de werken van F. Holland Day werden bekritiseerd door ‘kerk en staat’.
.
Invloedrijke fotograaf, nu nog.
Frederik Holland Day (1864 -1933) was een Amerikaanse uitgever en fotograaf. Als zoon van een succesvolle handelaar in Boston, bleef F. Holland Day gedurende zijn hele leven financieel onafhankelijk. Hij was een vriend van Oscar Wilde en een vroege voorstander van homorechten, vrouwenrechten en rassengelijkheid.
Tegen de eeuwwisseling had F. Holland Day een internationale reputatie opgebouwd als een van de meest vooraanstaande vertegenwoordigers van de pictorialistische beweging, die ernaar streefde om fotografie als beeldende kunst te laten aanvaarden. Hij behoort in de rij van Gertrude Käsebier, Edward Steichen, Alfred Stieglitz en Clarence White.
Het fotografisch werk van Day bevat niet alleen geconstrueerde, kostuumfoto’s, zoals Sacred Studies. Mij spreekt hij het meest aan met zijn intieme foto’s van vrienden en collega-kunstenaars, zwarten, kinderen, … en dus ook met de reeds vermelde Zeven Laatste Woorden. In dergelijke onderwerpen was Frederik Holland Day een voorloper van het modernisme dat vooral na de Eerste Wereldoorlog doorbrak.
Frederik Holland Day is een van de eerste fotografen die de relatie aftast tussen kunst en 'het zelf', het ik. Hij is ook de eerste grote fotograaf van het mannelijk naakt en van 'the self'. Hij speelt met identiteit, ras en geslacht die hij beschouwde als verschillende gewaden die je kon aantrekken. Zijn foto's doen denken aan Robert Mapplethorpe of aan Cindy Sherman.
[tekst vervolgt onder de afbeeldingen]
F. Holland Day was karig met afdrukken. Hij maakte meestal slechts één afdruk van een negatief en zwoer bij platinadruk. Door de Eerste Wereldoorlog en de Russische revolutie werd platina quasi onbetaalbaar en onbereikbaar. Kwam daar nog bij dat een groot deel (meer dan 2000) van zijn prints en negatieven verloren waren gegaan tijdens een studiobrand in 1904. F. Holland Day stopte helemaal met fotografie en verdween volledig uit belangstelling.
In de jaren 90 van vorige eeuw herleefde de belangstelling voor zijn werk. En dat leidde tot enkele spraakmakende boeken en tentoonstellingen.
In 2001 was er bijvoorbeeld een tentoonstelling in het van Goghmuseum in Amsterdam met een mooie uitgebreide catalogus, F. Holland Day.
Het Whitney Museum of American Art organiseerde begin 2007 een tentoonstelling onder de alleszeggende titel: Photography and the Self: The Legacy of F. Holland Day.
En 2012 bracht een overzichtstentoonstelling Making a Presence: F. Holland Day in Artistic Photography in Massachusettes. Er waren onder meer een groot aantal foto's waarbij F. Holland Day subject was. Hij werd gefotografeerd door vrienden fotografen: Gertrude Käsebier, Clarence White, Edward Steichen, en de neef van Day, Alvin Langdon Coburn.
•
•
Nog even dit
Frederic H. Day was ook bibliofiel en filantroop: hij was mentor en leerkracht voor enkele jonge immigranten in Bostons-, waaronder de Libanese jongen Kahlil Gibran, de latere auteur van 'De profeet'; hij was de eerste uitgever en promoter in de USA van het werk van Oscar Wilde.
Voor een breder kader over de religieuze insteek van het werk van F. Holland Day, lees het interessante artikel van Kristin Schwain: “F. Holland Day's Seven Last Words and the Religious Roots of American Modernism.” in American Art, vol. 19, no. 1, 2005, pp. 32–59. JSTOR, www.jstor.org/stable/10.1086/429974.
Een uitstekende biografie: Patricia J. Fanning, Through an Uncommon Lens: The Life and Photography of F. Holland Day, 2008 ISBN: 9781558496682
Pam Roberts, et.al, F. Holland Day, 2000, ISBN: 978-9-04009-525-2
Trevor Fairbrother, Making a Presence: F. Holland Day in Artistic Photography, 2012, ISBN: 9780300180381
