’DECAY’ BETEKENT ‘verval’. In de muziek verwijst de term naar het proces waarbij geluid geleidelijk aan verdwijnt uit het hoorbaar spectrum totdat het niet meer waarneembaar is. Verval is dus de tijd die nodig is om een ​​noot te laten verdwijnen zodra de muzikant stopt met het produceren van de noot.

Op dit fenomeen bouwde Michael Nyman Decay Music, zijn eerste album (1976). Het bevat twee stukken: het wondermooie 1-100 als eerste nummer (de voorzijde van het vinyl). Het tweede nummer is de eveneens boeiende compositie BELL SET N0. 1 (op de achterzijde).

First Record Nyman
De eerste plaat van Michael Nyman bevat twee composities: 1-100 en BELL SET N0. 1


1-100: musique d’ameublement

Ik wil vooral de eerste compositie bekijken: 1-100. Het is een compositie voor solopiano die Nyman schreef voor de film 1-100 van Peter Greenaway. Het was hun eerste samenwerking. (nvpv. De muziek werd uiteindelijk niet gebruikt voor de film omdat de compositie te lang was.)

Alvorens verder te lezen beluister je het best de compositie zelf.

100den malen heb ik deze compositie beluisterd. Ik raad je aan om, alvorens verder te lezen, eerst 1-100 zelf te beluisteren (al was het maar een fragment). Spotify – YouTube – iTunes.

1-100 doet sterk denken aan Erik Satie’s musique d’ameublement (meubileringsmuziek).
Het stuk bestaat uit 100 akkoorden die één na één worden gespeeld. Ze volgen de barokke sequens van telkens een stijgende kwart, gevolgd door een dalende kwint. Voorbeeld: do-fa-sib-mib-lab-reb enz. (met dank aan Erik Van Leuven voor de toelichting).
De muzikant mag pas een volgend pianoakkoord aanslaan als zij of hij vindt –besluit, aanvoelt– dat het geluid van het vorige akkoord is weggestorven.
Meer muziektheoretische uitleg over ondermeer de opeenvolgende akkoorden vind je in het ebook van Pwyll ap Siôn: The Music of Michael Nyman, Texts, Contexts and Intertexts.

Nyman baseerde dit op een idee van de Amerikaanse componist Morton Feldman (1926 – 1987), die in zijn vroege muziek meerdere stukken schreef waarbij de duur van de noten en rusten niet zijn aangegeven. Feldman laat het dus aan de uitvoerende musicus om te bepalen hoe lang ze worden aangehouden. Zie bijvoorbeeld Three pieces for piano. Ik hou enorm van dit soort muziek.

Terug naar Nyman. Bij 1-100 begint de uitvoerder te spelen bovenaan het toetsenbord en gaat door die sequens onverbiddelijk, langzaam en spiraalvormig naar beneden.
De individuele aanslag, het luisterend oor van de muzikant en ook de piano zelf (de toestand van snaren, frame, hamers, pianokast,…) bepalen dus mee het stuk.

Naar gelang het stuk vordert, wordt het stuk ‘trager’: in de lagere regionen van de piano zijn de snaren immers dikker, waardoor ze langer blijven vibreren en het verval (de decay) langzamer wordt. Er komen dus meer open vervalmomenten.

De partituur is tegelijkertijd streng en vrij.

De partituur is dus tegelijkertijd streng (100 opeenvolgende akkoorden volgens een welbepaald en vast schema) en vrij (want de uitvoerder bepaalt de uitvoering).

Decay Music 1-100
De partituur van 1-100, zoals vermeld in het boek en ebook ’The Music of Michael Nyman, Texts, Contexts and Intertexts’. © Pwyll ap Siôn



Brian Eno: “Niet bijster interessant!”

Michael Nyman maakte een opname van zijn compositie in de studio van Brian Eno. Eno zat achter de knoppen maar was niet echt onder de indruk. Op het einde van de opname zei hij: “Is het dat? Wel, niet bijster interessant.”

Michael Nyman suggereerde toen om hetzelfde stuk nog ettelijke te spelen en op te nemen. Uiteindelijk werden vier afzonderlijke opnames bijeengebracht tot één stuk, één opname.

We horen op de uiteindelijke opname tegelijkertijd alle vier partijen, bovenop elkaar, die afzonderlijk zijn gespeeld door Michael Nyman. Elke partij binnen hun eigen bubbel van ruimte en tijd. De spanning tussen de akkoorden is prachtig.

Daarmee was de kous nog niet af. Michael Nyman: “[Toen] gebeurde er iets heel fascinerends. Brian [Eno] stuurde me een kopie van de opname ter beoordeling. Ik […] begon ernaar te luisteren. Ik genoot echt van de mix van de opname. Ik luisterde 15, 20, 25 minuten. Ik vond dat raar want het was een stuk van ongeveer 15 minuten.[…] Ik ontdekte plots dat ik de muziek op halve snelheid had afgespeeld. Ik belde meteen Brian en zei: “Het klinkt fantastisch […] we moeten dit stuk uitbrengen. Speel het op halve snelheid!”

Zo verscheen het op vinyl.
Ik vind dit fascinerende muziek.



Nog even dit

  • LP: Michael Nyman ‎– Decay Music (2 songs) – Island Records ‎– obscure no. 6, 1976
  • CD: Michael Nyman – Decay Music (3 songs) – Virgin records, 2004, 0094636394626
  • Spotify – YouTube – iTunes
  • Op de CD, uitgebracht in 2004 door Virgin Records, en op Spotify staat ook de oorspronkelijke opname van 1-100 onder de misleidende titel 1-100 (Faster Decay). Eigenlijk moet de opname die op de eerste LP staat de naam krijgen: 1-100 (Slower Decay).
    Groot voordeel van deze opnames: ze zijn digitaal geremasterd. De oorspronkelijke opname liet wat kwaliteit betreft te wensen over.
  • Pwyll ap Siôn: The Music of Michael Nyman, Texts, Contexts and Intertexts. , Routledge, 2016 (2007), ISBN 978-1-85928-210-6, p. 43-49.
    Ook als ebook beschikbaar.