Hoort België integraal tot de geschiedenis van Nederland?

Wilbert Lambrechts, 23 februari 2022 — En wat als Rutte (of Wilders of wie dan ook in Den Haag) plots Vlaanderen (of zelfs geheel België) weer terug wil inpikken omdat hij vindt dat besturen hier in het Zuiden nooit gewerkt heeft en Vlaanderen integraal deel uitmaakt van de Nederlandse geschiedenis? en hij vervolgens het Nederlandse leger begint te mobiliseren aan de Belgische grens waarna hij enkele enclaves uitroept tot onafhankelijke gebieden om er dan 'vredestroepen' naartoe te sturen?

Het hele continent en de gehele geschiedenis kunnen zo opnieuw ondersteboven gehaald worden. Grenzen zijn niet irrelevant, zij geven historisch gegroeide gebieden aan waarbinnen burgers samen kunnen overleggen en tot beslissingen komen. Zij hebben echter geen culturele betekenis meer en ook geen economische betekenis meer.
Wie met grenzen begint te spelen omwille van identitaire redenen of identitaire politiek, roept geweld en dood op. Hij brengt leven in gevaar. Het is psychopathologie geworden. Aan de toespraak van Poetin over Oekraïne kun je zien dat de toestand hem ziek maakt en ziek gemaakt heeft. Culturen moeten zich los van grenzen kunnen ontplooien, zonder dat zij daarvoor landsgrenzen veranderen.

Niet de eenheid van cultuur en macht moet nagestreefd worden, maar juist de zo groot mogelijke decentralisatie ervan. Datzelfde geldt voor macht en economie. Economische verbanden die zinvol zijn over grenzen heen moeten kunnen losgekoppeld worden van beslissingsmacht die over rechten van burgers gaan.
Nordstream 2 zou niets met Poetin mogen te maken hebben, het is enkel een zakelijke aangelegenheid (efficiëntie, nut, ecologie, prijs, winst enz.) net zoals Oekraïne niets te maken heeft met de staatscultus van Rusland. Als Rusland niet kan bestaan zonder Oekraïne, en dat een obsessie wordt, dan is er iets mis met Rusland.

Identiteitskwesties behoren tot het culturele gebied (en zijn ook daar niet zo vruchtbaar). Het zijn geen staatszaken. Staatszaken gaan over de bescherming en de rechtsgelijkheid van burgers, over hun onderlinge verhoudingen, veiligheid en de verdeling van macht. Culturen en verschillen tussen culturen zouden daarbij geen rol mogen spelen, zelfs talen niet. Hoe meer burgers, los van hun cultuur, los van hun talen, in de staatszaken als gelijken kunnen optreden, hoe beter. Dat geldt in het bijzonder ook voor België.
Dat betekent niet dat staten niet in onderling verband kunnen treden en geen vrije samenwerkingsverbanden kunnen aangaan in nieuwe federaties die van onderuit ontstaan en met wederzijdse instemming. Ik denk zelfs:: hoe meer Rusland een land is waarin de burgers samen kunnen tot afspraken en wetten komen, hoe meer Oekraïne geneigd zal zijn, hetzelfde te doen en met Rusland in een zinvolle verhouding zal treden, in een soort partnerschap. Hetzelfde geldt voor de relatie tussen Oekraïne en Europa.

En voor de relatie tussen België en Nederland. Er is veel te zeggen voor een 'verzwitsering' van Europa.

De verborgen factor in het Oekraïnse conflict

Wilbert Lambrechts, 24 februari 2022 – Bij geestelijke processen is het vaak zo dat niet alle elementen echt in het vizier komen, terwijl er andere overbelicht worden. Hoe meer je licht concentreert op één punt, hoe meer er ook iets verdwijnt in het duister.
Soms blijft zelfs het belangrijkste element gewoon buiten beschouwing, terwijl de aandacht geheel bij het secundair aspect komt te liggen waarop je je fixeert zonder dat je je dat verdwijnen goed en wel zelf door hebt. Zo is het bij de doorsnee foto zo dat het object belicht wordt, maar de fotograaf zelf blijft buiten beeld. Hij blijft letterlijk buiten schot.
Is hij van geen belang? Uiteraard wel. Het is zijn oog dat kijkt, zijn geest die de focus bepaalt en de keuze van het onderwerp, de instellingen van het apparaat, de afstand tot het onderwerp, enz. Toch denken we niet aan hem, als we de foto zien maar aan de objecten die gefotografeerd worden. Een kind valt niets anders op.

Zo is het ook in ons eigen bewustzijn. Om iets te kunnen denken, bijvoorbeeld om een appel echt in mijn bewustzijn op te nemen, moet ik mijzelf terughouden om geheel bij de appel te kunnen zijn. Wie ik (in mijn bewustzijn) zelf ben, is dan hinderlijk om het object en niets dan het object in het vizier of in het bewustzijn te krijgen.

Bij het echte, zeer bewuste denken aan iets, denk ik nog het minst aan mijzelf, ben ik mij het minst van mijzelf bewust, vergeet ik in zekere zin mijzelf, ben ik zelf vooreerst het niet bewuste deel van het mentale proces dat ik schep. Het is pas in de zelfreflectie (achteraf) dat ik mijzelf herinner, dat ik mij van mijzelf (des te meer) weer bewust wordt, enz. Wordt zelfreflectie vermeden, of kom je er niet aan toe (bij gebrek aan tijd, door stress enz.), dan blijft die verduistering bestaan. Je raakt in een soort comateuze toestand wat jezelf betreft.

Nieuwshype

Zo kan je je afvragen als er weer eens een nieuwshype ontstaat: wat is hier misschien overbelicht en wat of wie blijft er buiten beschouwing, wie of wat blijft er als het ware buiten schot? De focus op één partij, één persoon, één thema waar alle aandacht —vaak obsessief en hysterisch — naartoe gaat, zou ons eerder systematisch de vraag moeten doen stellen: wie of wat blijft hier afwezig, onuitgesproken, onwaarneembaar, enz. Wat blijft er buiten beschouwing? Waar is het stilzwijgende, verborgen subject van deze focus? Waar zit het niet gereflecteerde deel van deze communicatie? Wie zit er achter de object-spiegel die mij voorgehouden wordt?

Zo heeft de gehele Westerse pers het nu al geruime tijd over Poetin, Poetin en nog eens Poetin, zoals het daarvoor ging over vaccin, vaccin, vaccin en corona, corona, corona. Die keten is lang en vrijwel ononderbroken. Zelfs als het over iets of iemand anders gaat, gaat het toch onrechtstreeks toch weer over Poetin en vaccin en corona.

De overweldigende hoeveelheid berichten doet ons misschien zelden denken aan het onuitgesproken, verdrongen element dat in deze berichtgeving misschien allesbepalend is, maar toch verscholen zit achter het object, achter de spiegel, achter het scherm. De naïeve toeschouwer, die processen enkel consumeert en erdoor overweldigd wordt, denkt zelden aan het niet gereflecteerde, verborgen deel als dat zich niet uit zichzelf presenteert. (En dat doet het bijna principieel niet). De massa is als het kind dat niet doorheeft dat er ook nog een zelf is, ze gaat op in de verschijnselen die misschien niets meer dan illusie zijn.

Onvermoed zitten we in een ruimte waarvan we denken dat het de natuurlijke ruimte is, de enig mogelijke, terwijl we eigenlijk in iemands ruimte zitten (vaak ‘met zijn allen’) en we merken het niet op. We denken dat we naar onze eigen film aan het kijken zijn, of naar de enig mogelijke, maar het is andermans film, al beseffen we dat niet. Denken betekent het niet bewuste deel voegen bij het bewust verschijnende deel, of althans trachten dat te doen. Want eenvoudig is dat natuurlijk nooit, vanuit de aard van de zaak.

Amerika

Ik denk dat deze onuitgesproken factor in de huidige crisis van Oost-Europa wel eens Amerika zou kunnen heten. Het wordt tijd dat we over de Amerikaanse bijdrage aan de spanningen in Europa eens meer gaan horen. De film waar we naar kijken is de Amerikaanse, zonder dat we het beseffen en we zien Poetin. Zelfs als we onze eigen premier horen spreken. Dat betekent niet dat Poetin daardoor plotseling onschuldig wordt, goedgepraat moet worden, enz. Welke rol speelt echter Amerika in Europa, terwijl daar nauwelijks over gepraat of iets zichtbaar van wordt?

Waarom is Amerika na de val van de Berlijnse muur met de Nato in Europa verdergegaan? Wat was daar de bedoeling van? Waarom heeft Amerika zich niet uit Europa teruggetrokken toen? Welke belangen heeft het in Europa? Welke zakelijke, welke militaire, welke wereldomvattende geopolitieke waarin Europa misschien maar een schakel is? Waarom houdt het Europa onder eigen paraplu? Kan het Europa wel loslaten zodat Europa vanuit zichzelf eigen en vrijere verhoudingen zou kunnen aanknopen met Oost én West op basis van eigen normen en zelfbesef? Heeft Amerika daardoor geen nieuwe vijand geanticipeerd en mee geschapen? Heeft het daardoor Europa niet verdeeld en het verhinderd om zichzelf te vinden in zelf gedefiniëerde relaties tussen Oost en West? Heeft het de Europese federatie daardoor niet alleen verzwakt maar ook principieel hulpeloos en zelfs de facto onmogelijk en afhankelijk gemaakt? Wie heerst er in Europa: Nato of Eu? Wat levert dit aan voordelen voor Amerika op (dankzij de enorme investering die Amerika in de Nato steekt)?

Een concreet voorbeeld van de Amerikaanse inmenging is het geval Nordstream 3. Deze zakelijke verbinding tussen Duitsland en Rusland heeft Amerika nooit gezind. Nochtans lijkt het de meest natuurlijke en directe samenwerking op het vlak van energiebevoorrading die er op basis van de geografische ligging is (uitgaande van het feit dat gas nog nodig is). Amerika heeft wel een eigen alternatief en is daardoor zakelijk betrokken . Amerika (VS) heeft Duitsland voortdurend onder druk gezet om de zakelijke verbinding met Rusland op te zeggen met gebruikmaking van vooral politieke redenen (gevaar Poetin). Het Amerikaanse alternatief lijkt gewonnen te hebben. Amerika liet al weten dat Nordstream 3 niet langer zou doorgaan of verder gezet worden nog vooraleer Duitsland dit zelf beslist had.

Dit is een moment waarop de onbewuste factor plots zichzelf onthult en wat tot veel verder gaande vragen aanleiding zou moeten geven. Bij voorbeeld: welke economische belangen heeft Amerika bij het opvoeren van de spanning tussen Oost en West in Europa? Daarbij moeten we in de eerste plaats aan het geldgewin denken dat met gigantische wapenverkoop verbonden is, een wapenverkoop die ook het gevolg is van de spanningen die misschien eerst zelf geschapen zijn of mee geschapen.

Dit lijken mij de meest dringende vragen.

Nog even dit

Deze notities verschenen deze week op de facebookpagina van Wilbert Constant Maria Lambrechts