1. Strange fruit: Billie Holiday
STRANGE FRUIT zingt de geweldige Billie Holiday in deze jazzstandard uit 1937-38. De Jood-Amerikaanse leerkracht Abel Meeropol (pseudoniem: Lewis Allan), schreef de tekst en toondichtte het zelf. In dit lied ventileerde hij zijn afschuw voor het lynchen van zwarten in het Zuiden. Met name de foto van de lynchpartij (1930) van Thomas Shipp en Abram Smith in Marion, Indiana vervulde hem met afgrijzen.
Platenmaatschappij Columbia Records weigerde de song op plaat uit te brengen. In 1939 bracht Billie Holiday het dan zelf uit uit bij het onafhankelijke jazzlabel Commodore Records. Het lied werd in korte tijd wereldberoemd en er werden miljoenen exemplaren verkocht. Billie Holiday zong het voor de eerste maal in 1939 in Café Society, Greenwich Village, New York.
Ze eindigde trouwens veel van haar optredens met dit lied. Meestal volgens hetzelfde ‘scenario’: de obers stopten met opdienen; alle lichten in de zaal/café/… werden uitgedaan behalve een schijnwerper op het gezicht van Holiday, de ogen gesloten. Ze zong het lied en gaf vervolgens geen bisnummer meer.
Ook Nina Simone bracht een vlijmscherpe versie uit. Hier live in Antibes, met een klein synchonisatieprobleem.
(Een studio-opname van haar interpretatie met wrange beelden van ‘strange fruit’ kan je ook bekijken op YouTube. Niet voor gevoelige kijkers.)
Op de tweede video licht Nina Simone het lied toe.
Strange fruit
Southern trees bear a strange fruit
Blood on the leaves and blood at the root
Black bodies swinging in the southern breeze
Strange fruit hanging from the poplar trees
Pastoral scene of the gallant South
The bulging eyes and the twisted mouth
Scent of magnolia, sweet and fresh
Then the sudden smell of burning flesh
Here is a fruit for the crows to pluck
For the rain to gather, for the wind to suck
For the sun to rot, for the tree to drop.
Here is a strange and bitter crop
Vreemd ooft (vertaling Karel D'huyvetters - Wikipedia)
De bomen in het zuiden dragen vreemde vruchten
Bloed op de bladeren en bloed aan de wortels
zwarte lijven bengelen in de zuiderse bries
vreemde vruchten hangen aan de populieren.
Een landelijk tafereel in het gallante Zuiden
uitpuilende ogen, verwrongen mond
de geur van magnolia zoet en fris
en dan plots de geur van brandend vlees!
Dit zijn vruchten waarvan de kraaien plukken
waarvan de regen oogst, waaraan de wind zuigt,
die rotten in de zon, die vallen van de bomen
dit is een vreemd en bitter ooft.
2. Strange fruit: National Memorial for Peace and Justice
IN APRIL 2018 openden het National Memorial for Peace and Justice en het Legacy Museum in het hart van het centrum van Montgomery, Alabama, op slechts 16 minuten wandelen van elkaar. Ze zijn een privé-initiatief van het Equal Justice Initiative (EJI), dat de slachtoffers van de lynchpartijen in de USA wil gedenken (memorial) en een ruimte wil zijn voor reflectie over raciale terreur in Amerika (museum). Het memorial werd ontworpen in samenwerking met Michael Murphy van MASS Design Group (Boston).
In de volksmond wordt het de National Lynching Memorial genoemd. Je kan het vergelijken met de wandelgang van een klooster.
In dit memorial hangen 805 stalen rechthoeken, de grootte en vorm van eenvoudige doodskisten. Vanop afstand lijken deze rechthoeken als pilaren die het dak dragen.
Dichterbij onthult zich de wrange waarheid: de meeste balken ondersteunen niet; ze hangen aan het plafond.
Immers, tijdens het wandelen zak je steeds dieper onder de begane grond. Je wandelt tussen en onder de balken. Zo word je in de positie gebracht van de toeschouwers van openbare lynchpartijen, zoals op oude foto’s te zien is.
Op elke balk staat de naam gegraveerd van een US-county (en haar staat) waar een gedocumenteerde lynchpartij heeft plaatsgevonden. De datum en de namen van de slachtoffers van de lynchpartijen worden ook vermeld. Er staat ‘Unknown’ als het slachtoffer niet is geïdentificeerd. Buiten staat er een duplicaat van elk van de 800 kolommen voor verspreiding over alle betrokken counties.
De stilte voorbij
Bryan Stevenson, stichter van EJI, in de New York Times:
“Niet in staat zijn om de naam te noemen van één zwart slachtoffer van lynchen, is het enorme bewijs dat onze stilte de ziekte heeft doen voortduren.” […]
”Ik ben overtuigd dat het noemen van deze voorheen niet nader genoemde vrouwen, mannen en kinderen belangrijk is voor het waarheidsproces over en verlossing van dit beschamende tijdperk van raciale terreur. […]”.
”Ik wil praten over deze geschiedenis van Amerika, niet omdat ik Amerika wil straffen, maar omdat ik Amerika wil bevrijden.”
Nog even dit
De opening van het memorial
Achtergrond
Tot begin jaren 60 blokkeerden vooral de zuiderse senatoren meer dan 200 pogingen om een anti-lynchwet aan te nemen. De goedkeuring van de Civil Rights Act van 1964, geïnitieerd door Kennedy, was geen anti-lynchwetgeving, maar maakte lynchen in de praktijk strafbaar. Pas in december 2018 keurde de Senaat unaniem een anti-lynchwetgeving goed. Deze wet is nog niet goedgekeurd door het Huis van Afgevaardigden en nog niet ondertekend door de president.
Het basiswerk dat alle gegevens rond de lynchpartijen verzamelt: Equal Justice Initiative, Lynching in America: Confronting the Legacy of Racial Terror (2017, 3e editie), 88 pp.
Meer informatie over lynchpartijen in de US: https://lynchinginamerica.eji.org/
Over de wetgeving in de USA: https://www.vox.com/identities/2018/12/21/18151805/senate-lynching-legislation-hate-crimes-booker-harris-scott
Blackbird: rechtvaardigheid voor de zwarten
In 1968 verscheen ’de Witte’ van The Beatles. Daarop staat de song BLACKBIRD, geschreven en gezongen door Paul McCartney. De inspiratie voor de tekst van Blackbird kwam volgens McCartney van de oplopende spanningen door de protesten van de Amerikaanse burgerrechtenbeweging tegen de rassenscheiding in de Verenigde Staten.
In dit filmpje zie je Corinne Bailey Rae en Herbie Hancock een prachtige versie geven tijdens het concert (2 juni 2010) in het Witte Huis ter ere van Paul McCartney, die er de Library of Congress Gershwin Prize for Popular Song in ontvangst mocht nemen.
De video’s van Nina Simone werden aangepast in oktober 2024 wegens copyrightproblemen met YouTube.
