Voor Pia V. en Ria B.
TWEE MAANDEN GELEDEN las ik het boek MES - Gedachten na een poging tot moord (2024) van Salman Rushdie. Het boek bracht me vanzelf terug bij twee eerder gelezen boeken:
- De niet meer gezonde man (2013/2024) van Dirk Lauwaert (een essay)
- Le Lambeau van Philippe Lançon (2018), vertaald als De Flard (2020)
De drie schrijvers hebben elk onvrijwillig en ongewild een aanslag op het lichaam meegemaakt. De aanslagen zijn verschillend van aard. Bij Lauwaert (1944-2013) is het een innerlijke aanslag van het lichaam op het lichaam: bij hem werd een hersentumor ontdekt; bij Rushdie (1947) is het een aanslag op zijn persoon door een individu met een mes; en bij Lançon (1963) is het een aanslag van twee personen met kalasjnikovs en messen op de voltallige redactieraad van het tijdschrift Charlie Hebdo.
De wonde
De aanslag en de naweeën ervan hebben diepe wonden geslagen. “Zowel op fysiek vlak als op psychisch vlak (of beide samen) maakt een wonde datgene wat tot op het moment van haar verschijning nog een geheel was, niet langer meer heel. De gevolgen zijn duidelijk: een samenhang valt uiteen. Overal waar er een levende samenhang is, kan er een wonde geslagen worden. En het is de pijn die ons zegt dat we verwond werden.” (Christine Gruwez). De reden om hun boek te schrijven ligt bij ‘hun wonde’. Zonder wonde, geen boek.
Zonder wonde, geen boek.
De onderwerpen zijn divers en gelijklopend bij de drie.
- Het fysieke: wat is mijn lichaam? Wat voel ik? Wat is pijn? De operaties, de fysieke ongemakken,…
- Het psychische: de weerstand, de angsten, de paniek, de eenzaamheid, de vertwijfeling, de slaapstoornissen, het ego, de wisselende stemmingen en motivatie, het belang van kunst (…)
- Het enorm belang van het sociale, het relationele: de dokters, de verpleegsters, de vrienden, de familie, en vooral de geliefde (de geliefde vrouw; Eliza; Gabriela).
- En bij de drie auteurs krijgt het schrijven (het creatieve proces) een ereplaats als levensnoodzakelijke toevluchtsoord en reddingsboei.
Lees ze!
De drie boeken hebben een diepe indruk nagelaten. Ze zijn soms intens, maar de auteurs mijden de humor niet. Dat verlicht.
Alle drie zijn ze aanbevolen lectuur. Dat is de enige reden waarom ik deze bijdragen schrijf. Ik wil de boeken aanbevelen. In drie afzonderlijk bijdragen vertel ik je waarom.
- Bij Lauwaert is het een korte essay-bespreking.
- Bij Rushdie vraag ik me af het schrijven van een dergelijk boek therapeutisch werkt.
- Het boek van Lançon beschrijf ik in de vorm van een korte brief die ik een tijdje geleden heb geschreven naar een kennis.
De drie bijdragen horen bij elkaar, maar kunnen perfect afzonderlijk worden gelezen.
En ja, ik heb uiteraard mijn voorkeur. Zoals ik in de bijdrage over DE FLARD schrijf: “De emotionele en filosofische diepgang van de boeken van Lançon en Lauwaert maakt elke pagina tot niet te missen. Dat is een verschil met Rushdie waar ik – wat dit betreft – toch wat op mijn honger blijf zitten.”
Nog even dit
Als ik een van de boeken citeer, vermeld ik er tussen rechte haakjes de ‘citeer-pagina’.
DIRK LAUWAERT
Het essay De niet meer gezonde man van Dirk Lauwaert werd opgenomen in het postuum verschenen boek:
Dirk Lauwaert, Zelfportret, samenstelling en voorwoord door Bart Meuleman, Bebuquin, Antwerpen, 2023, p. 117-150
Het essay verscheen eerst als artikel in De Witte Raaf (2013) en als bilbiofiel boekje in een beperkte uitgave (2013). Je kan dit boekje hier als pdf downloaden.
PHILIPPE LANCON
Philippe Lançon, De flard. Vertaald uit het Frans door Ghislaine van Drunen, Annelies Kin en Nathalie Tabury. 2020 (2018), De Geus, 978-90-445-4263-9
SALMAN RUSDIE
Salman Rushdie, Mes. Gedachten na een poging tot moord. Uit het Engels vertaald door Karina van Santen en Martine Vosmaer. 2020, Uitgeverij Pluim, 978-94-933-3924-8
Het citaat van Christine Gruwez komt uit:
Christine Gruwez, De wonde en het recht op kwetsbaarheid. Meditaties bij deze tijd, 2024, Via Libra, 978 90 77611 49 4
Al deze boeken zijn te koop bij barbóék, uiteraard, en bij de betere boekenwinkels.
