WE HEBBEN de Hongaarse freelance-fotograaf André Kertész (1894-1985) al ontmoet met zijn boekje ‘On reading’. Hier bekijken we zijn foto ‘Meudon, Paris’.
André Kertész realiseerde deze foto in 1928 in Meudon, een Parijse voorstad. Je ziet in een aflopende straat een paar ogenschijnlijk toevallige passanten: links een vrouw met een kindje; twee vrouwen en enkele mannen die naar beneden gaan; vooraan in het beeld een man met een pakket onder de arm en links achter hem een vrouw.
Bovenaan torenen een nieuwe viaduct en een stoomspuwende trein boven het dagelijkse leven uit. Ze maken het beeld tot een geheel. De ruimte onder de trein is groter dan de ruimte erboven. En de negatieve ruimte in de bogen van het viaduct (de lucht) verhoogt de spanning. Dat er twee bogen getoond worden is spannender, dreigender dan indien er maar een boog zou zijn (zie foto’s onderaan).
De trein en het viaduct staan voor de vooruitgang en ‘botsen’ met de afgebladderde, armetierige huizen. De werf onderaan de brug is én vooruitgang én rotzooi. De straat sterft. De vooruitgang komt ten koste van de achterblijvers.
Het meest mysterieuze is uiteraard de man op de voorgrond. Hij haast zich voort en kijkt ons aan. Het pakket onder zijn armen verhoogt enorm het mysterie van de foto. Wat zit er in dat pakket? Het lijkt op een schilderij, maar echt weten doen we niet. Jambers zou zeggen: “Wie is die man, wat doet hij, wat drijft hem, waar gaat hij naar toe? En waarom?”
Te mooi om waar te zijn?
Mijn eerste gedachte toen ik deze foto zag, was ‘bizar’. Er hangt een haast surreële sfeer in deze foto. Het doet denken aan het schilderij ‘La ricompensa dell'indovino’ van Giorgio De Chirico.
Je weet eigenlijk niet goed wat de foto ons vertelt. Het lijkt een snapshot uit het dagelijkse leven. Typisch voor de fotojournalistiek die vanaf de jaren ’20 van de vorige eeuw opbloeide en waarvan Kertész een pionier was. De foto lijkt een perfect voorbeeld van ‘Le moment décisif’ (het beslissende moment) van Henri Cartier-Bresson. In Meudon legt de fotograaf het ultieme moment vast waarop timing, compositie en het onderwerp samenkomen in een perfect uitgebalanceerd beeld.
Gecomponeerd! Dat is wat Kertész hier heeft gedaan. Kertész legt hier geen spontaan moment vast maar heeft deze foto geconstrueerd. Hij was eerder al naar Meudon gereisd en de straat was hem opgevallen. Hij nam enkele foto’s en kwam een paar dagen later terug om de foto ‘Meudon’ te realiseren.
Ik weet niet of alle passanten op de foto geregisseerd werden, maar de man op de voorgrond wel. Dit zou een vriend van Kertész zijn, de Duitse schilder Willi Baumeister (1889-1955), die zelf het idee zou hebben gehad om een ingepakt schilderij onder de arm te dragen.
Deze foto heeft meer te maken met de uitgebalanceerde (re)constructies van de klassieke kunstschilders of van de fotografen van het pictorialisme (19de-begin 20ste eeuw) dan met fotojournalistiek. Kertész realiseerde zijn eigen ‘moment décisif’. Het blijft een boeiende foto van een van mijn lievelingsfotografen.
<< Michael Wolf, Tokyo Compression #5
Nog even dit
De foto werd gepubliceerd in André Kertész, Day of Paris, Augustin, 1945, p. 83.
De toelichting bij mijn ‘fotoboek’ vind je in Kijken naar foto’s.
