TOEN IK DE foto Charles James — Ball Gowns van modefotograaf Cecil Beaton toonde, citeerde ik Dirk Lauwaert: “Grote modefotografen verkopen dan ook geen kledij, maar creëren beeldideeën en iconen die zich zelden blijvend, maar wel diep in de geest en de gevoelens van de kijker willen prenten.” Deze woorden gelden evenzeer voor Mainbocher Corset (1939) van Horst P. Horst (1906-1999), dat hij zelf zijn meest iconische beeld vond. Horst was een van de belangrijkste modefotografen van zijn tijd die samen met zijn mentor en lover, Huene, het gezicht van de modefotografie mee heeft bepaald. Hij werd in de jaren 30 bekend om zijn uiterst gestileerde modeshoots en portretten voor het modemagazine Vogue. The New York Times schreef in 1996: “Horst tamed the avant-garde to serve fashion.”
Enkel gedachten bij deze foto:
1.
Het sensuele, haast erotische karakter van de foto, wordt opgeroepen door het korset dat op de blote huid wordt gedragen (iets wat normaal niet gedaan werd), de korsetveters die gedeeltelijk los zijn en het korset dat aan de linkerkant gaapt. Voor de Amerikaanse markt was het zelfs te provocerend en werd de linkerkant geretoucheerd.
2.
De belichting is magistraal: linkerkant-rechterkant, bovenkant-onderkant, de schaduw van het tablet, het haar, de rug, de linkerarm vs de rechterarm … De diepe schaduwen, haast caravaggistisch, creëren een sculpturaal, uiterst elegant geheel met reminiscenties aan Leni Riefenstahl (“Ik ben gefascineerd door wat mooi, sterk en gezond is.”). Tezelfdertijd straalt het model kwetsbaarheid uit: half naakt, half weggestoken achter een balustrade, weg van de kijker, het hoofd voorovergebogen tussen de armen …
3.
Zoals in haast al zijn foto’s zien we ook hier zijn voorliefde voor architectuur: volumes, vlakken, lijnen … Hij werkte begin ’30 in Parijs als assistent-leerling van Le Corbusier. Alles staat in functie van zijn artistieke kijk. Hij maakte op voorhand schetsen en stak uren in de meticuleuze voorbereiding van de belichting. Toen Horst jaren later naar de foto keek, zei hij dat de “belichting complexer is dan je denkt. Er lijkt maar één lichtbron te zijn. Maar er waren eigenlijk vele reflectoren en andere spots. Ik weet echt niet hoe ik het gedaan heb. Ik zou het niet kunnen herhalen.”
4.
Het korset op deze foto werd gemaakt door korsettenmaker Detolle voor de Amerikaanse couturier Main Rousseau Bocher en maakte een einde aan de loszittende, rechte silhouetten van de Jazz Age. Het nieuwe silhouet – slanke taille, vollere borsten – werd in het bijhorende Vogue-artikel het “Velázquez-silhouet” genoemd, naar de 17de eeuwse Rokeby Venus van Velázquez. Horst liet zich duidelijk inspireren door dit schilderij: de zandloperfiguur, het naakt gezien op de rug, met rechte kant en C-curve, de vorm van de linten bij Cupido,…
5.
Deze lintjes vormen ook een belangrijk onderdeel van de foto. Het creëert iets rommelig in de perfecte foto met het perfecte lichaam. Zonder die lintjes is de foto niet zo sterk.
6.
Het lint in een U-vorm op de balustrade doet me altijd denken aan het doorgebogen tafellaken van het Laatste Avondmaal (1464–1468) van Dieric Bouts. Het lijkt misschien vergezocht, maar het idee past perfect bij het verhaal dat hoort bij het maken van de foto.
De foto werd gerealiseerd in 1939 en markeert het einde van Parijs als het centrum van de modieuze wereld en het einde van de Parijse carrière van Horst. De oorlog kwam steeds dichterbij. Mainbocher Corset was de laatste foto die hij maakte voordat hij Parijs ontvluchtte naar Amerika: “Ik was helemaal klaar om Parijs te verlaten. En opeens kwam [Detolle] met dat korset aanzetten.” Horst bereidde alles voor, maakte wat schetsjes …. Ze praatten over vertrekken, het model (nvpv: Madame Bernon) huilde,… Toen Horst in de vroege uurtjes klaar was, “ging ik terug naar huis, nam mijn koffers en nam de trein van zeven uur naar Le Havre om aan boord te gaan van de S.S. Normandie. Ik wist dat het leven nu heel anders zou zijn. […] De kleren, de boeken, het appartement, alles moest ik achterlaten. Daarom is deze foto zo bijzonder - het vat de essentie van dat moment samen. Terwijl ik hem nam, dacht ik aan alles wat ik achterliet. Het was een afscheid van Frankrijk.” Het was dus in zekere zin Het Laatste Beeld.
De toelichting bij mijn ‘fotoboek’ vind je in Kijken naar foto’s.
