Mijn
Inspiratie
Adres Onbekend (1938)
"Wir haben es nicht gewusst". Vóór WOII. Kathrine Taylor (1903-1996) schreef dit boekje al in 1938. Zij doorzag het. De vérstrekkende gevolgen van de nazi-ideologie worden treffend en aangrijpend weergegeven in een reeks brieven tussen twee vrienden, eentje in USA en eentje in Duitsland. – Wat zou ik hebben gezien?
The Art of the Impossible (1997)
Vaclav Havel (1936-2011), de Tjechische toneelschrijver, dissident en president, houdt een pleidooi tegen het opportunisme in de politiek en voor de mens: "A politician must become a person again, someone who trusts not only a scientific representation and analysis of the world, but also the world itself...not only the summary reports he receives each morning, but also his own instincts."
De bot (1977)
In dit boek van Gunter Grass (1927-2015) zie je de rasechte verteller. Negen maanden, negen levens, … Van het stenen tijdperk naar het nu. Sprookjesachtige vertellingen, gedichten, eten, … En ondertussen de verhouding man/vrouw uit de doeken doen. Il faut le faire. PS. Mijn exemplaar was een geschenk van een vriendin. Vandaar de gepersonaliseerde kaft (zie foto).
François Bourgeon (1945)
Striptekenaar die een aantal klassiekers heeft gemaakt: Kinderen van de wind (1980-1984 & 2009), De gezellen van de Schemering (1983-1990) en Cyclus van Cyann (1993-2015). Zijn tekeningen (zeker de eerste boeken) doen nu wat gedateerd aan, maar hij blijft een uitstekend scenarist en ’beeldverteller’.
The City of Man. Declaration on World Democracy (1940)
Tijdens de Europese jaren van totalitarisme traden sommigen op als spreekbuis voor een anti-totalitaire wereld, met respect voor vrijheid, mensenrechten en democratie: Borch, Borgese, Salvemini, Mann, Mumford,… en schreven samen deze 'declaration'. Ik heb deze declaratie leren kennen via het boekje 'The City of Man' van Ester Saletta uit 2015.
Een deken van sneeuw (2003)
Een graphic novel van bijna 600 pagina's, getekend door de toen quasi onbekende Craig Thompson (1975). Een autobiografisch coming-of-age verhaal, een prille liefdesgeschiedenis in een christelijk gezin in Wisconsin. Schitterend verteld. Heb ik vele malen ten geschenke gegeven.
Directe Democratie (boek)
Het basiswerk (2007) over directe democratie in de Nederlandse taal. Het waarom en het waartoe van een echte burgerdemocratie. Voordelen, uitdagingen en tegenargumenten. Met voorbeelden uit de hele wereld. Jos Verhulst was medeauteur.
Ontdek meer
Donau. Biografie van een rivier (1997)
Schitterend boek van Claudio Magris (1939). Een reisverhaal doorheen Midden-Europa. Geliefd, misschien omdat het er niet meer is. Oost en West, christendom en Islam,… Zijn essays en verhalen in ’Langs Grenzen’ (2001) heb ik ook graag gelezen.
Ontdek meer
Eeuwige Schoonheid (1950)
E.H. Gombrich (1909-2001) geeft een perfecte inleiding op de kunstgeschiedenis. Ik weet het: het is te westers en te 'rechtlijnig', maar het blijft een uitermate boeiende en leesbare krachttoer.
Einsteins's Masterwork (2016)
Quantumfysica, relativiteitstheorie,… Pffff. Daarom dit boekje. John Gribbin (1946) legt op een heldere manier uit wat er zo fantastisch is aan de prestaties van Einstein. Wil je Einstein wat begrijpen, begin dan hier.
De terugkeer van Europa (2016)
In dit boek (Nexus n°70) verzamelt Rob Riemen (1962) klassieke toespraken van onder meer Victor Hugo, Robert Musil en Joseph Roth en nieuwe essays van o.a. Timothy Garton Ash en Philipp Blom. Prachtige teksten die een voor een tot nadenken zetten over de plaats en de opdracht van Europa.
Ontdek meer
Filmmagie
Gans mijn leven heb ik het maandelijkse magazine Filmmagie (het vroegere Film&Televisie) verslonden: het enige, echte onafhankelijke Vlaamse filmtijdschrift. Gestopt in het klotejaar 2020 wegens stopzetting subsidies in 2013. Het is van de pot gerukt. En een groot gemis. “Onherstelbare schade”.
Ontdek meer
Han Fortmann (1912-1970)
’Wat is er met de mens gebeurd’ (1971) en ’Oosterse renaissance’ (1970). Twee kleine boekjes van die me uit de comfortzone plaatsten van het eigen dorp. Heb ik vele malen ten geschenke gegeven. Zou ik ze nu durven/kunnen herlezen?
Het geschilderde woord & Van bauhaus tot ons huis (1982)
In deze twee gebundelde essays geeft Tom Wolfe (1930-2018) zijn visie op de moderne (schilder)kunst en de architectuur. Ironisch, vlijmscherp. Grappig op de koop toe. Zeker dat over de schilderkunst. (Schilderijen zijn alleen maar illustraties bij de tekst – lees ’concept’.) Een absolute aanrader om je eigen positie tegenover hedendaagse kunst scherper te stellen.
Gebakken Lucht (2009)
Waarom gaat het slecht met de journalistiek en de media? Lees er dit boek van Nick Davies (1953) op na. En als je dan toch bezig zijt: lees ook Dispatches (Verslagen – 1978) van Michael Herr (1940-2016). Dit laatste gaat over de oorlog in Vietnam, maar ook over verslaggeving. Beide boeken zijn ontmaskerend.
Het Geuzenboek (1979)
Louis Paul Boon (1912-1979) moest er zeker bij. In dit postuum verschenen boek over de strijd van de geuzen tegen het Spaanse gezag in de Zuidelijke Nederlanden toont hij zich van de beste kant: een rasechte verteller die de kant van de zwakken kiest, tegen de macht.
Gullivers Reizen (1726)
Dit boek van Jonathan Swift (1667-1745) was onmiddellijk een groot succes. In 4 verhalen drijft Swift de spot met de samenleving, de moraal, de wetenschap, … Hoogst vermakkelijk.
Ilias & Odyssee
De verovering van Troje (Ilias) en de zwerftochten van Odysseus (Odyssee) blijven oervertellingen en schitterende avonturenromans geschreven door Homerus (800 AD-750 AD). Ik las de vertaling van Schwartz (1884–1973).
Indian Summer (1983)
Pratt en Manara zijn twee van mijn favoriete stripauteurs. Hebben ze samen toch geen stripalbums gemaakt zeker? ’Phyllis’ en ’Pilgrim Black’. Werden gebundeld in ’Indian Summer’. Scenario is niet te complex (Pratt), vaag gebaseerd op The Scarlet Letter, en schitterend getekend (Manara). Grappig, sensueel (erotisch, dus gecensureerd… in Italië), intrigerend,…
Jihad vs McWorld
Het magistrale boek (1995) van Benjamin R. Barber dat helder en grondig uitlegt hoe democratie de buffer kan/moet zijn tussen tribalisme (Jihad: de opgelegde superioriteit van één cultuur, religie, nationaliteit, … ) en globalisme (McWorld: de opgelegde uniforme en geïntegreerde markt). Bestaat ook in een Nederlandstalige versie.
Kroniek van de vorm (1997)
Magistraal naslagwerk van Herman Lampaert (1931), een van de vaders van de Belgisch grafisch vormgeving. Het boek plaatst toonaangevende uitingen uit 2000 jaar visuele expressie in West-Europa naast elkaar op een tijdtafel. Zou ik graag vertalen naar het web.
Luitenant-Kolonel De Maumort (1941)
Meeslepend boek. Bestaat er zoiets als menselijke vooruitgang? Postuum verschenen (1981?), onaf. Roger Martin Du Gard (1881-1958) op zijn best.
De mens en zijn symbolen (1966)
Carl Gustav Jung schreef dit bijzondere boek, zijn laatste, voor mensen zoals ik, leek in de psychologie. Hij belicht zijn basisideeën over onder meer collectieve onbewuste, dromen, mythes, symbolen en archetypen. De kennis van de symbolische taal, de oertaal van deze wereld, verdwijnt zoals de kennis van ambachten verdwijnt. Dit vertroebelt de interactie tussen mensen. Zoiets :-) Aanbevelenswaardig.
Montaigne Essays (1580)
Hij schreef 'een eerlijk boek', met zichzelf als 'enige materiaal'. In een 100-tal essays probeert Montaigne zichzelf te ontcijferen. De mens als subject. Zijn zoektocht maakt hem kosmopolitisch en tolerant. Iets wat we nu meer dan ooit nodig hebben.
Material matters
Thomas Rau en Sabine Oberhuber tekenen een nieuw economisch model. Het leert ons anders te kijken naar productie, distributie en consumptie. Het spreekt enorm tot de verbeelding. Met prachtige voorbeelden. Een fundamenteel boek dat ik al dikwijls heb geschonken.
Ontdek meer
De mythe van de moederliefde (1980)
Een eye-opener, dit boek van Elisabeth Badinter (1944), sociologe, filosofe. Ze toonde aan dat moederliefde het resultaat is van de beschavingsgeschiedenis. Moeder aan de haard is een kwakkel. Riep mij op om vader te zijn. Of beter: om samen met de moeder van de kinderen ’ouders’ te zijn.
De omhelzing (2011)
'La condition humaine' in een flinterdun boekje van schrijver David Grosmann en tekenaar Michal Rovner. Over de betekenis van 'verbinden'. Om te koesteren en cadeau te geven. Aan iedereen.
Het oneindige verhaal (1982)
Ik had ook andere kinderboeken kunnen opsommen: ’Pjotr’ van Terlouw bijvoorbeeld. Maar ik koos voor Michael Ende's boek omdat het een prachtige ode is aan de verbeelding. En omdat het mij terug brengt naar de kindertijd van mijn kinderen.
Oostakkerse gedichten (1953)
Ik ben geen grote fan van de romans van Hugo Claus. Maar zijn Oostakkerse gedichten vind ik een absolute aanrader.
De open samenleving en haar vijanden (1945)
Een schitterende, dikke 'kletter' van wetenschapsfilosoof en ’kritisch rationalist’ Karl Popper (1902 – 1994), geschreven tijdens WOII. Dit boek is niet makkelijk. Hij doet een politiek-filosofische analyse van Plato, Hegel en Marx, als scheppers van totalitaire poltieke ideologieën en dus als tegenstanders van een open, democratische samenleving en haar idealen.
Ontdek meer
Opstand van de massamens (1933)
Dit boek van José Ortega y Gasset was een revelatie. Hij ziet aan de ene kant de bevrijding van de overmacht van kerk en staat, van feodaliteit en aristocratie. Aan de andere kant de opkomst van de mens zonder geestelijke dimensie. Hij waarschuwt voor totalitarisme, zelfvoldaanheid,… en roept op tot een verenigd Europa.
On the Origin of Species (1859)
Ode aan Charles Darwin! Zijn boek over de evolutietheorie en zijn onderzoek naar de rol van natuurlijke selectie is en blijft indrukwekkend en aanbevelenswaardig. Lees het boek als de neerslag van een zoektocht.
Orlando: een biografie
”Te lang voor een grap, te frivool voor een serieus boek”, zo noemde Virginia Woolf zelf haar boek. Een prachtige, wonderbaarlijke vertelling over veranderingen, tijd, sexe,… . De eerste grote roman die ik las.
Over de methode (1637)
Kleine parel van Descartes (1596 – 1650). Toegankelijke tekst die nog steeds hedendaags klinkt. Hoe vind je in de veelheid van ideeën en theorieën de juiste? Descartes pleit voor het gebruik van het eigen gezond verstand. Zoek de waarheid niet bij autoriteiten, maar bij jezelf, door grondige studie (rationalistische denkmethode). Je leest het zo uit. Aanbevolen.
Parzival (±1205)
Dit boek van Wolfram von Eschenbach (1170-1220) is, volgens kenners, een hoogtepunt van hoofse dichtkunst. In zestien avonturen volgen we Parzival en zijn alter ego, Gawan. Voor Wolfram was religiositeit het antwoord op de vraag naar de weg van de mens in deze wereld.
Het idee van rechtvaardigheid (2013)
Amartya Sen's meesterwerk. Hoe meer vrijheid, hoe meer rechtvaardigheid. Welke mogelijkheden (capabilities) heb je om, door een weloverwogen keuze, te doen en te zijn wat je wil doen en zijn. Ik had hier ook Martha Nussbaum kunnen vermelden
Ontdek meer
Een schitterend ongeluk (1993)
Wim Kayzer (1946) interviewt zes wetenschappers over de mogelijkheden en beperkingen van de (wetenschappelijke) intelligentie: Daniel Dennett, Freeman Dyson, Stephen Jay Gould, Oliver Sacks, Rupert Sheldrake, Stephen Toulmin. Een niet te missen VPRO-reeks (boek, dvd & YouTube).
Ontdek meer
Van de schoonheid en de troost (2000)
Wim Kayser (1946) vraagt in deze VPRO-reeks aan 26 uiteenlopende wetenschappers, kunstenaars, filosofen … wat het leven de moeite waard maakt. De gesprekspartners reflecteren ook op de innige relatie tussen schoonheid en troost. 40 uur absolute aanrader (boek, dvd & YouTube).
Ontdek meer
De sociale impuls van de antroposofie (1985)
Een van de meest belangwekkende politieke boeken voor mij. Prof. Dieter Brüll, fiscaal jurist, socioloog en medeoprichter van de Triodosbank, gaat in op de idealen van de driegeleding en de sociale wetmatigheden die er de basis van vormen. Niet makkelijk, wel goed leesbaar.
De socialisten: personen en stelsels (1875-1897)
Magnum opus van Hendrik Quack over de geschiedenis van het socialisme (van de Romeinen tot 1900). Hij probeerde de ideeën over gemeenschapsdenken te introduceren in liberale kringen. Prachtig geschreven, nog altijd zeer leesbaar.
Ontdek meer
De spektakelmaatchappij (1967)
Het flamboyante meesterwerk van de Franse situationistische Guy Debord (1931-1994). In 221 stellingen maakt Debord korte metten met onze passieve onderwerping aan de beeldconsumptie waarbij we als makke schapen naar het kapitalistische offeraltaar worden gevoerd. ”Pleeg revolutie of pleeg zelfmoord”, roept hij uit.
Ontdek meer
De structuur van wetenschappelijke revoluties (1962)
Thomas Kuhn (1922-1996) analyseert de wetenschapsgeschiedenis. Wetenschap evolueert niet geleidelijk maar sprongsgewijs. Leerde me dat wetenschap niet altijd 'juist' is.
Ontdek meer
Over de waarden van kulturen (1976)
Weinig boeken hebben op mij zo een indruk gemaakt als dit boek over cultuurfilosofie & cultuurrelativisme. Onlangs herlezen. Hij blijft een absolute aanrader om mee de huidige tijden te duiden. Overigens zijn alle werken van Ton Lemaire dat.
Over vrijheid (1859)
Dit boek van John Stuart Mill (1806-1873) verscheen hetzelfde jaar als Darwin's opus. Hij stelt dat het individu soeverein is, in zoverre hij de andere geen schade toebrengt (harm principle). Blijft zeer goed leesbaar.
De Toverberg (1924)
Bildungsroman van Thomas Mann (1875-1955). De strijd tussen nihilisme en humanisme in een sanatorium in Zwitserland. Staat op mijn lijstje 'Te herlezen tijdens pensioen'. :-)
De vertroosting van de filosofie (524)
Boëthius (480-525) was een belangrijk magistraat en auteur in het Romeinse Rijk. Werd ter dood veroordeeld wegens hoogverraad. Schreef in de gevangenis dit mooie en invloedrijke filosofisch werk. Een mengvorm van poëzie en proza. Geen makkelijke lectuur, maar intrigerend, met prachtige passages.
De wereld van gisteren (1944)
'Zelfs uit de afgrond van de verschrikkingen waarin wij nu halfblind en met een verscheurde en gebroken ziel rondtasten, kijk ik steeds weer op naar de oude sterrenbeelden die schitterden boven mijn kindertijd, en troost ik mij met het geërfde vertrouwen dat deze terugval eens niet meer dan een interval zal lijken in het eeuwig ritme van de vooruitgang.'
De Witte Roos (2005)
"Wir haben es nicht gewusst". Tijdens WOII. Studenten, waaronder Hans en Sophie Scholl, komen onder de naam Weiße Rose in opstand. Ze verspreiden een zestal pamfletten (1942-42), werden opgepakt en geëxecuteerd. Hun zus vertelt hun aangrijpend verhaal. – Wat zou ik hebben gedaan?
Ontdek meer
De wijsheid van de vogels (2008)
De mens is onderhevig aan de tijdsgeest. Cultuurgeschiedenis kan je dus aflezen in alles wat de mens doet. Zo ook in de geschiedenis van de ornithologie. Een fascinerend boek, geschreven door Tim Birkhead (1950), gekregen van mijn broer (1952). Een aanrader. En het ontrafelt een deel van het geheim van ’de kip en het ei’.
Marguerite Yourcenar (1903-1987)
Ik kan echt niet kiezen tussen ’Het hermetisch zwart’ (1968) of ’Hadrianus' Gedenkschriften’ (1951). Dan maar de schrijfster als inspiratie geplaatst.