Mijn
Inspiratie
Hans Achterhuis (1942)
Een filosoof die in de wereld staat. Duidelijke standpunten, helder en leesbaar verwoord. Drie opmerkelijke boeken: Het rijk van de schaarste (1988), Met alle geweld (2008) en De utopie van de vrije markt (2010).
Ontdek meer
Hannah Arendt (1906-1975)
Een van de meest inspirerende politieke denkers. Ook nu nog. Zorgde voor heel wat discussiebrandstof tijdens onze studies Pol&Soc. Herontdekt via het boekje van Dirk De Schutter. (zie foto).
Ontdek meer
Audre Lorde (1934-1992)
‘Zwart, lesbisch, moeder, strijder, dichter’. Ik ken haar vooral van van twee bundels essays: Sister Outsider (1984) en The Master's Tools Will Never Dismantle the Master's House (2018). Ze omschrijft hoe diverse vormen van repressie (zwart, moslim, vrouw,…) elkaar versterken.
John Berger (1926-2016)
In zijn invloedrijke BBC-reeks 'Ways of seeing' (Anders zien – 1972 – dvd, boek & youtube) bevraagt Berger onze manier van kijken naar kunst. De context is belangrijker dan het werk. Ook aanbevolen: ’About looking’ (1980) en ’Waarom wij naar dieren kijken’ (2012)?
Ontdek meer
Andreas Burnier (1931-2002)
Pseudoniem voor Ronnie Dessaur. Schrijfster, essayiste, hoogleraar criminologie en radicale feministe. Haar eigenzinnige standpunten rond ethiek, feminisme, … schudden me als jongeman van 25-30 jaar deftig door elkaar.
Ontdek meer
Albert Camus (1913-1960)
Deze existentialist (maar we mogen dat niet zeggen van hem) benadrukt het absurde van ons bestaan. (De mythe van Sisyfus – 1942). Maar toch, ondanks dat absurde, verzet de mens zich tegen onrecht, tegen nihilisme,…door anderen te helpen, onrechtvaardige politieke systemen omver te gooien, enzovoort. (De mens in opstand - 1951; De pest – 1947).
Noam Chomsky (1928)
Heb Chomsky leren kennen via zijn taalwetenschappen. Daarna pas als politiek activist. Ik voel me verwant met zijn pragmatisch anarchisme. Elke hiërarchie –staatkundig, economisch,…– moet voortdurend in vraag worden gesteld. Dat is een taak voor de intellectuelen, die te veel nalaten dat te doen.
Eugeen De Jonghe (1922-1996)
De belangrijkste prof uit mijn studententijd (samen met De Wachter). Een bewijs dat je geen uitstekend didacticus moet zijn, om toch interessant les te geven. Kende zijn vak (filosofie) als geen ander. Via hem alle belangrijkste sociale en politieke theorieën leren kennen, o.a. het keuzevak marxisme op zaterdagochtend (er was weinig volk). Was assessor van mijn thesis.
Wilfried De Wachter (1938)
Wilfried De Wachter bedreef politicologie op een zo wetenschappelijk mogelijke manier, niet als een opeenstapeling van opinies. Zijn boeken zijn verplichte literatuur voor wie interesse heeft in de (Belgische) politiek. Hij was voor mij de prof die mij het meeste heeft geïnspireerd. Tijdens de studiejaren en ook daarna.
De stichters van Europa (1957)
Bewonderenswaardig en leerrijk hoe ‘de vijanden’, zo snel na WOII, bijeen komen om een verdrag te sluiten over samenwerking. Deze ‘founding fathers’ waaronder Monet, Schumann, Adenauer, Spaak en Alcide de Gasperi, hadden moed en visie om te doen wat er moest gebeuren.
Paul Feyerabend (1924-1994)
‘Hoe fundamenteel of noodzakelijk een regel ook is voor de wetenschap, er zijn altijd omstandigheden waarin het beter is om die regel niet te gebruiken, zelfs het tegenovergestelde te doen.’ Anything goes. (Against method, 1974). Hij trok dit radicaal door in zijn humanisme. Hij maakte een diepe indruk op mij.
Ontdek meer
Richard Feynman (1918-1988)
Ik ben een grote wetenschapsfan, maar versta er weinig van. Maar dan is er Richard Feynman: een groot natuurkundige, een schitterend verteller/uitlegger en een bongospeler. Meer moet dat niet zijn om me binnen te trekken in de wereld van de wetenschap.
Ontdek meer
Aretha Franklin
Queen of soul. “Queen zijn gaat niet alleen om zingen, en diva zijn gaat niet alleen om zingen", zei Franklin ooit. “Het heeft veel te maken met uw dienstverlening aan mensen. En ook uw sociale bijdragen aan uw gemeenschap.”
Ontdek meer
Kurt Gödel (1906-1978)
Gödel (rechts), goede vriend van Einstein, maakte een einde aan de zoektocht naar een verzameling axioma’s die voor de hele wiskunde zouden volstaan. Hij bewees dat er altijd een stelling over de natuurlijke getallen bestaat, die niet bewezen kan worden. (onvolledigheidsstelling)
Ontdek meer
Marc Grammens (1933-2017)
“De goede journalist is niet links of rechts, maar bovenal, de goede journalist is dwars.” Grammens startte het links-flamingantische weekblad ’De Nieuwe’ (1964), het gedegen ’Tijdschrift voor Diplomatie’ (1974) en het eigenzinnige eenmanstijdschrift ’Journaal’ (1988). Hij was de grote voorvechter van kwaliteitsjournalistiek en vrije meningsuiting.
Peter Jacquemyn (1963)
Inspiratie kan je altijd de hand reiken. Zo bijvoorbeeld de ontmoeting met deze muzikant-beeldend kunstenaar. Werkt zeer lichamelijk en intuïtief. Verenigt de techniek van kettingzaag, tekenpen, stem en contrabass met de spontaniteit van een uitvoerend kunstenaar. Blijft altijd herkenbaar PJ.
Dirk Lauwaert (1944-2013)
Dirk: grote beeldenliefhebber en -kenner, scherp van geest, elegant, genereus in het delen van gedachten, aandacht vragend voor het detail, essayist, docent, …. Heeft ook een prachtig tekst geschreven over zijn aftakelingsproces. Ik ben jarenlang dankbaar voorzitter geweest van Efemera, Dirk's vzw.
Ontdek meer
Rosa Luxemburg (1871-1919)
Grote voorvechtster van een radicale democratie en van het revolutionaire socialisme. Tijdens haar donkere gevangenschap, enkele dagen voor ze werd vermoord, schreef ze dat we ’vastberaden, helder en monter’ in het leven moeten staan.
M.
De uitzondering op de ‘geen-familie-regel’. Al jaren zijn we, langs berg en dal, elkaars stuttende ‘compagnonne / compagnon de route’. Aanstekelijk hoe ze spontaan en voorzichtig bestaat ‘als zorg’ (‘Sorge’). En als ik iets vasthoudend en gefocust tot stand breng, dan zit zij meestal mee in mijn achterhoofd: ik noem dat ‘een martineke doen’.
Patrick Marchal (1956)
De eeuwige kunstenaar. Schilder, fotograaf, kok, leraar, kosmopoliet, levensgenieter, … We hebben veel samengewerkt. Onlosmakelijk verbonden met mijn landschap.
José Alberto Marchi
Deze Argentijnse schilder lijkt traditioneel werk te maken maar is een hedendaags conceptueel kunstenaar. Thema's in zijn werk zijn kleur, licht, … Hij exposeerde bij Cypres en liet een diepe indruk na. ”Eerst komt altijd de mystiek, dan de esthetiek en dan pas, als laatste, de wetenschap.”
Zjores en Roy Medvedev
Ik heb mijn thesis gemaakt over de Sovjetdissidenten. Hun moed heeft me altijd geboeid. En er waren krakken bij: zoals de tweelingsbroers Roy (links, 1925) en Zjores (1925-2018), gerenommeerde historicus en biochemicus. Ze hebben een enorm œuvre bijeengeschreven, samen (Wie is er gek?) en alleen. Het boek van Roy over het stalinisme, ‘Laat de geschiedenis oordelen’, blijft een absolute aanrader.
Ontdek meer
Toni Morrison (1931-2019)
Een auteur van schitterende boeken: ’Liefde’ (2003), ’Beminde’ (1987) en het non-fictie werk ’De herkomst van Anderen’ (2017). Haar andere werken staan op mijn pensioenslijstje.
Isaac Newton (1643-1727)
De grootste wetenschapper aller tijden wordt gezegd. Zijn ’Principia’ bestaat niet in het Nederlands. Iemand geroepen? Mij boeit Newton (tekening William Blake) omdat hij, in het geheim, bezig was met alchemie. Dus de beide werelden. De economist John M. Keynes en Newtonkenner: "Newton was niet de eerste vertegenwoordiger van het tijdperk van de rede; hij was de laatste van de magiërs."
Ontdek meer
Elinor Ostrom (1933-2012)
De grote denker en pionier rond commons & commoning. Ik hou van deze pragmatische politieke economiste en nobelprijswinnaar die democratische controle verkiest boven het beheer van bovenaf en boven loutere privatisering. Haar werken zijn nog niet vertaald. Volledig ten onrechte. ‘Governing The Commons’ (1990) is haar basiswerk
Palladio (1508-80)
”Architectuur behelst de kunst om een woning voor de mens te scheppen als basis voor nut en plezier.” Palladio gaat nauwgezet en wiskundig te werk. Architectuur als gematerialiseerde muziek. Hij was de Vanderperren (1948) van zijn tijd. :-)
Cesare Pavese (1908-1950)
Deze Italiaanse dichter/schrijver is voortdurend en tevergeefs op zoek naar het verloren paradijs van zijn jeugd. Zelfs in vertaling behouden de gedichten hun schoonheid en spanningsveld tussen proza en poëzie (poesia-racconto). ”Sarà dolce tacere. Sei la terra e la vigna.”
Ontdek meer
Philippe Petit (1949) & Man on wire (2008)
Wie wil er nu tussen de twintowers lopen over een touw? Koorddanser Philippe Petit's voerde in 1974 een gewaagde en illegale, high-wire routine uit tussen de twee torens. Sommigen beschouwen het als "de artistieke misdaad van de eeuw". De documentaire, Man on Wire, (2008) is grandioos; Dikwijls als geschenk gegeven.
Pico della Mirandola (1463 – 1494)
Alhoewel mysticus, een van de vaders van het humanisme. Zijn traktaak ”Oratie over de menselijke waardigheid” (1493) blijft verbazen. Pico stelde dat God tijdens de Schepping had bepaald dat de Mens de vrijheid kreeg om ‘zichzelf te bepalen’. De mens moet die vrijheid gebruiken om het hoogste te bereiken.
Proudhon (1809-1865)
Ik ga uit van het zelfbestuur als overkoepelend bestuursprincipe. Vandaar mijn sympathie voor het anarchisme. Ni maître, ni dieu. Ik vermeld Proudhon omdat hij het woord anarchisme heeft geïntroduceerd. Ik had evenzeer Bakoenin of Kropotkin kunnen vernoemen.
Hans Rosling (1948–2017)
Statistiek saai? Dan heb je Hans Rosling nog niet gezien. Data dansen onder zijn ’muziek’. Feiten feiten, feiten. Al zijn videos zijn de moeite. Ook zijn boek ’Feitenkennis’ (2018) is een absolute aanrader.
Ontdek meer
Bertrand Russel (1872-1970)
Filosoof, wiskundige, humanist, pacifist, activist,… in zijn tijd een morele autoriteit. Grote verdediger van tolerantie en vrije meningsuiting. Noemde zich dan eens een socialist, dan een liberaal,… I know the feeling. Russell zei in ’The Will to Doubt’ (1907) dat we moeten beseffen dat alle menselijke kennis moet gezien worden als hoogstens de beste gok.
Ontdek meer
Eric-Emmanuel Schmitt (1960)
Belgisch-Franse auteur die ontroerende boekjes schrijft over grote thema’s: dood, verlies, godsdienstvrijheid, identiteit,... ’Meneer Ibrahim en de bloemen van de koran’ (2001) en ’Oscar en oma Rozerood’ (2002). Aanraders.
Ismail Serageldin (1944)
Egyptenaar en stichtend voorzitter van de de nieuwe Bibliotheek van Alexandrië, geopend in 2002. Werkte bij de Wereldbank rond thema's als duurzame landbouw, armoede in de ontwikkelingslanden,… Ik ken hem vooral voor zijn onvermoeibare en humanistische campagne voor tolerantie en begrip tussen volkeren, religies en naties.
Ontdek meer
Rebecca Solnit (°1961)
Amerikaanse essayiste schrijft over alle maatschappelijke thema's. Ik heb haar leren kennen via haar feministische essays. Blijft me achtervolgen. :-)
Ontdek meer
Susan Sontag (1933-2004)
Essayiste, politiek activiste, … Ik vond boeiend: ’Tegen interpretatie’ (1966), ’Over fotografie’ (1977) en ’Over de pijn van anderen’ (2003). Er is net (2019) een schitterende biografie uit door Benjamin Moser.
Ontdek meer
George Steiner (1929-2020)
Essayist, cultuurfilosoof, schrijver, humanist … Zelf zegt hij: ”Ik ben slechts een lezer met anderen”. Ik lees graag met hem mee. Zijn bundel essays ‘Verval van het woord’ (Language and Silence - 1967) blijven indrukwekkend. Nog aanbevolen: ’De idee Europa’ (2004) en ’De grammatica van de schepping’ (2002).
Ontdek meer
Rudolf Steiner (1861-1925)
Een van de belangrijkste politieke denkers. Zijn inzichten in de sociale driegeleding als basis voor een gezonde samenleving blijven me inspireren.
Baruch Spinoza (1632-1677)
Spinoza's idee dat alles één is, maar met oneindig vele manifestaties, heeft me altijd aangesproken. Hij zag politieke en religieuze vrijheid als basis voor een vreedzame samenleving. Hij betoogde steeds op een wetenschappelijke manier. Werd verguisd en verstoten.
Wisława Szymborska (1923-2012)
Een grote dame met een 'klein' œuvre, slechts 400 gedichten. Ik leerde haar in 1996 kennen via de Nobelprijs voor Literatuur. Ik hou van haar eenvoudige taal, zonder omwegen, vol speelse ironie.
Ontdek meer
Nikola Tesla (1856-1943)
Altijd een grote bewondering gehad voor de mysterieuze Nikola Tesla, de grondlegger van het wisselstroom-elektriciteitsnet en de uitvinder van de wisselstroomgenerator. Werkte voor Edison; en voor Westinghouse waarmee hij de 'war of the currents' won. Hij stierf arm, uiteraard. Westinghouse schatrijk, uiteraard. Tesla is nu, spijtig genoeg, een wagenmerk.
Ontdek meer
Jos Vanderperren (1948)
Deze architect op rust én muzikant heeft schitterende huizen gemaakt. Hij bracht mij het architecturaal belang bij van ruimte en tijd (wiskunde!) en van het ontwerpend onderzoek: “Elk ontwerp is een prototype”. Hij is 'uitgepuurde barok' en een Palladio van onze tijd. :-)
Johan Van Heddegem
Gedurende jaren mijn baas en mentor aan de AV Dienst van de KULeuven. Intelligent, aimabel, grappig,… Leidde me binnen in de wereld van hedendaagse beeldende kunst, theater, jazz … Verdedigt de onlosmakelijke band tussen vrijheid en kunst. (Afbeelding is een schilderij van AMVK)
Lief Van Mileghem
Bracht me (jaren ’70) echt binnen in de wereld van de poëzie: Claus, Herzberg, Van Herreweghe…. Het belang van aandacht. Aandacht voor wat er staat en voor de toen in mijn ogen kleine dingen: de komma, het punt, de ademhaling, de rust, de stilte … Langzaamaan werd ik een wereldburger. En ik bewonderde haar bravoure. Haar naakte lichaam sierde ooit de cover van een tijdschrift ('tLiedboek?), haar hoofd vervangen door dat van Linda Ronstadt (?). Ja, dat vond ik wel echt durven.
Ontdek meer
Jos Verhulst (1949)
Directe democratie, basisinkomen, economie, vrijheid, thuisonderricht, de rol van de overheid, evolutietheorie, … zijn thema's waar Jos een verhelderend inzicht over heeft. Gesprekken met Jos geven altijd een boost. De nederige manier waarop hij naar ’waarheid’ zoekt, vind ik aanstekelijk.
Alexander von Humboldt (1769-1859)
Een van de grote wetenschappers van de 19de eeuw. Hij heeft de bijnaam 'uitvinder van de wereld'. Hij deed ons beseffen wat de natuur betkent voor ons. Zoals Andrea Wulf opmerkt in haar meeslepende biografie van Humboldt, The Invention of Nature, is de ironie dat zijn opvattingen zo vanzelfsprekend zijn geworden dat we de man erachter grotendeels zijn vergeten. “Het voelt alsof de cirkel rond is,” schrijft ze. “Misschien is dit het moment voor ons en voor de milieubeweging om Alexander von Humboldt terug te winnen als onze held.”
Simone Weil
Deze Frans-Duitse filosofe (1909-1943) was politieke activiste en mystica. ik vind dit een boeiende combinatie. Haar denken over ‘plichten’ en over ‘attention’ en ‘attente’ vind ik cruciaal.
Ontdek meer